Ίδρυση και Ανάπτυξη

Το σχολείο ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1913, όταν ο καθηγητής Λεωνίδας Σταυρίδης, εγκαταλείποντας τη Σχολή Μιτσή, αποφάσισε να δημιουργήσει ένα ανώτερο σχολείο στον Πεδουλά. Με τη βοήθεια των προκρίτων της κοινότητας, το σχολείο ξεκίνησε ως Πρακτική Σχολή Μαραθάσας, φιλοξενώντας τους πρώτους 11 μαθητές από τον Πεδουλά και τον Μουτουλλά.

Το 1921-22, χάρη στη γενναιόδωρη δωρεά του Σοφοκλή Δρυόπουλου, το σχολείο απέκτησε δικό του κτίριο, με τη συμβολή της Μητρόπολης Κερύνειας, της εκκλησίας του Πεδουλά, καθώς και την εθελοντική εργασία των κατοίκων. Από τότε, γνώρισε ραγδαία ανάπτυξη:

• 1939-40: Αναβαθμίστηκε σε πεντατάξια σχολή.
• 1953-54: Μετεξελίχθηκε σε Εμπορικό Λύκειο Πεδουλά.
• 1992: Λειτούργησε ως τριτάξιο γυμνάσιο, καθώς η Σχολή Μιτσή ανέλαβε τη λειτουργία του Λυκείου.

Αγώνες και Θυσίες

Το Γυμνάσιο Πεδουλά δεν ήταν απλώς ένας εκπαιδευτικός θεσμός, αλλά και ένα σύμβολο αντίστασης. Όταν η αποικιοκρατική κυβέρνηση απαίτησε να ελέγχει το σχολείο, η σχολική εφορία αρνήθηκε να υποταχθεί, αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου το βάρος της λειτουργίας του.

Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-59, το σχολείο αναδείχθηκε σε φυτώριο αγωνιστών. Ανάμεσά τους, ο ήρωας Αριστείδης Χαραλάμπους, ο οποίος σκοτώθηκε στις 11 Μαρτίου 1956 κατά την προσπάθειά του να επιτεθεί με βόμβα σε αγγλικά οχήματα. Σε αντίποινα, οι Βρετανοί κατακτητές απέλασαν τους Έλληνες καθηγητές κι έκλεισαν το σχολείο, το οποίο όμως λειτούργησε ανεπίσημα σε αποθήκες και ιδιωτικά σπίτια.

Η αφοσίωση των κατοίκων ήταν καθοριστική και σε άλλες δύσκολες στιγμές. Το 1942, όταν το σχολείο καταστράφηκε από πυρκαγιά, οι Πεδουλιώτες, με δωρεές, εράνους και εθελοντική εργασία, το ξανάκτισαν σε μόλις 18 μήνες, κάνοντάς το μεγαλύτερο και πιο σύγχρονο.

Οι προκλήσεις μετά το 1974

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, πολλά προσφυγόπουλα εγκαταστάθηκαν στα χωριά της Μαραθάσας, αυξάνοντας τις ανάγκες φοίτησης. Το Γυμνάσιο Πεδουλά ανταποκρίθηκε στη νέα πραγματικότητα, λειτουργώντας πρωί και απόγευμα, ενώ παράλληλα ανεγέρθηκαν νέες αίθουσες διδασκαλίας.

Παρά τις συνεχείς προσπάθειες να διατηρηθεί, οι δημογραφικές αλλαγές και η μείωση του μαθητικού πληθυσμού οδήγησαν στην οριστική παύση λειτουργίας του το 2004.

Το Γυμνάσιο Πεδουλά Σήμερα

Παρότι δεν λειτουργεί πλέον ως σχολείο, το κτίριο του Γυμνασίου συνεχίζει να προσφέρει πολλά στην κοινωνία. Σήμερα χρησιμοποιείται ως συνεδριακό κέντρο, και χώρος θεαμάτων αφού στην σύγχρονη του σκηνή πραγματοποιούνται θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες από την Κρατική Ορχήστρα Κύπρου και άλλα σύνολα. Στους χώρους του, φιλοξενεί κατά καιρούς κατασκηνώσεις, και φοιτητικά προγράμματα Erasmus, συνεστιάσεις, καθώς και το φεστιβάλ Κερασιού που πραγματοποιείται κάθε χρόνο.

Η πλούσια ιστορία, αλλά και η προσφορά του στην κυπριακή εκπαίδευση, το καθιστούν σημείο αναφοράς για την περιοχή και ένα διαχρονικό σύμβολο γνώσης, θυσίας και πολιτιστικής κληρονομιάς.